Friet speciaal is vooral een Nederlandse uitvinding. Althans dat dacht ik altijd, tot een paar maanden terug. Toen bestelde ik in Italië een frietje en daar kreeg ik een bakje bij met een semi-onbeperkte hoeveelheid mayonaise en ketchup. Prima geschikt om je eigen friet speciaal te maken dus.

Je ziet het in Nederland wel in shoarmazaken dat er bussen met knoflooksaus, cocktailsaus en sambal op tafel gezet worden, maar in het doorsnee Nederlandse cafetaria staan er geen mayonaise en ketchup (of frietsaus en curry) op tafel. Zou het misschien zijn omdat Nederlandse snackbarhouders niet graag gratis dingen weggeven? Het schijnt dat Nederlanders in het buitenland de reputatie hebben gierig te zijn. Maar misschien zijn er wel andere redenen voor te bedenken.

De liefde voor de aardappel hoef je een echte frietist natuurlijk niet bij te brengen, maar dat er mensen zijn die onwetenden proberen op te voeden kan nooit kwaad. Waar ik het over heb? De aardappel-experience die deze week op het festival Op het eiland staat.

De bezoeker mag een aardappel uitzoeken en schillen (in dit geval biologische Agria) om vervolgens het verhaal van de aardappel te ondervinden (blijkbaar klinkt een groeiende aardappel als cellomuziek). Aan het einde van de rit krijg je je aardappel weer terug, maar nu in gefrituurde vorm. Lekkere frietjes met een bijzonder smaakje vanwege de lavendel-mayonaise (apart maar best lekker eigenlijk).

Het is een aardig initiatief en leuk uitgevoerd. Ze staan vanavond en morgen nog in Nijmegen, maar zie ook de website voor andere gelegenheden waar ze te vinden zullen zijn.

Afgelopen winter zonden onze frietliefhebbende zuiderburen van Canvas een zevendelige documentaire over aardappels uit. De documentaire werd gemaakt door Jeroen Meus en luistert naar de naam "De Patat" (Canvas, Wikipedia). In de serie zoekt Meus naar de oorsprong van de aardappel in Peru, naar de popularisering van aardappel in vijf Europese landen (Spanje, Ierland, België, Frankrijk en Wit-Rusland) en naar de toekomst van de aardappel, opnieuw in Peru.

Helaas viel mijn oog er pas recent op en helaas heb ik alleen de laatste aflevering gezien, maar ik ben hard bezig (legaal en illegaal) de rest van de serie te verkrijgen en dan specifiek aflevering vier over België en de frites. In de slotaflevering komt Meus in Peru de oorspronkelijke papa nativa tegen en daar bestaan er alleen al vierduizend soorten van. Verder kunnen aardappels mogelijk hongersnoden voorkomen in droge gebieden omdat ze op veel drogere gronden kunnen groeien dan andere, in tropische gebieden populaire, gewassen als rijst. De frietjes komen slechts kort ter sprake, maar de mogelijkheden van aardappelzetmeel als plastic des te meer.

Misschien moet Frietopia ook maar eens zo'n documentaire gaan maken en voor excursies naar Spanje, Ierland en Peru is ondergetekende ook wel te porren. Kijken van welke papa nativa de beste friet te maken is bijvoorbeeld, want Frietopia gaat over friet, friet gaat over aardappelen en aardappelen komen uit de Andes. Of een reisje naar de zadenbank op Spitsbergen natuurlijk, daar zou ik ook nog wel vrijwilligers voor weten te regelen.

P.S. De foto van Jeroen Meus is een bewerking van het origineel gemaakt door Mooi is de wereld en op Wikimedia Commons vrijgegeven in het publiek domein.